اصلا سرمایه گذاری چیست؟
احتمالا برای شما هم بارها سوال پیش آمده که بهترین روشهای سرمایهگذاری چیست است؟ اما قبل از آن بهتر است بدانیم که اساسا سرمایهگذاری چیست و انواع سرمایهگذاری به چه صورت است؟
با شنیدن واژه سرمایهگذاری هر کدام از ما یک موضوع خاص در ذهنمان تداعی پیدا میکند. برخی از ما تالار شیشهای بورس را به یاد میآوریم و برخی دیگر احتمالا به فکر نوسانات عجیب و غریب بازار ارز و طلا در سالیان اخیر خواهیم افتاد. اما به راستی سرمایهگذاری چیست؟
یکی از تعاریفی که در این خصوص ارائه میشود، سرمایهگذاری (investment) را ارزش از دست رفته در زمان حاضر برای به دست آوردن ارزش بیشتر در زمان آینده میداند.
یعنی سرمایهگذار به جای آنکه سرمایه خود را در زمان حاضر صرف امور مشخص کرده و از آن منفعت ببرد، تلاش میکند تا با قرار دادن آن در حوزهای خاص، به ارزش بیشتری در زمان آینده برسد.
در تعریف دیگری، سرمایهگذاری به این معنا بوده که افراد منابع مالی و پسانداز خود را در جایی به کار گیرند که بعد از مدتی هم اصل منابع را داشته باشند و هم به سود مشخصی برسند.
سرمایهگذاری را نباید با بسیاری از فعالیتهای دلالی یا موارد مشابه آن اشتباه گرفت. بسیاری از افرادی که به دنبال نوسانگیری از بازارهای مختلف ارز، خودرو، مسکن، طلا و سایر بازارها هستند، اساسا سرمایهگذار نیستند.
از طرفی، نباید انواع سرمایهگذاری را نیز با خرید یک کالا یا محصول یکی دانست. مگر آنکه خرید آن کالا به نحوی باشد که بعد از مدتی، شما بتوانید سود خوبی به دست آورید.
با این حال، سرمایهگذاری به هر نحوی که باشد، سرمایهگذار در آن به دنبال به دست آوردن سود است. در نهایت میتوان سرمایهگذاری را هر فعالیت اقتصادی دانست که بابت آن افراد میتوانند علاوه بر حفظ دارایی خود در برابر تورم و جهش قیمتها، به سود و منافع بیشتری دست پیدا کنند.
با انواع مدلهای مختلف سرمایهگذاری آشنا شویم
انواع مدلهای سرمایهگذاری با توجه به برخی فاکتورها مانند میزان دانش سرمایهگذاران، زمان سرمایهگذاری، بازدهی آن و برخی پارامترهای دیگر به چندین مورد تقسیمبندی میشوند.
با این حال، راهها و روشهای سرمایهگذاری متفاوت از این موضوع است. بدین معنی که هر کدام از مدلها میتوانند چندین روش مختلف سرمایهگذاری را در بر بگیرند.
ما در اینجا به مهمترین مدلها اشاره میکنیم. سپس به اصلیترین روشها و راههای مختلف برای سرمایهگذاری نیز میپردازیم.
سرمایهگذاری مستقیم چیست؟
در سرمایهگذاری مستقیم شما خود به صورت مستقیم مدیریت سرمایهگذاری را بر عهده خواهید گرفت. به عنوان مثال، هنگامب که یک فرد با استفاده از سرمایه و پسانداز شخصی اقدام به راهاندازی یک کارگاه تولیدی میکند، در اینجا وی اقدام به سرمایهگذاری مستقیم کرده است.
در حالی که در بسیاری اوقات افراد تمایل دارند تا سرمایه خود را طی یک قرارداد به شخص دیگری واگذار کنند. در روش سرمایهگذاری مستقیم، معمولا ریسک انجام کار بالاتر است.
چرا که تمام افراد دانش و تخصص لازم را برای انجام این کار ندارند. مضاف بر اینکه، اکثر آنها وقت کافی را نیز برای پیگیریهای مداوم بازار در اختیار ندارند.
برای افرادی که به تازگی به این حوزه ورود کردهاند، بهتر است که از روش سرمایهگذاری غیرمستقیم استفاده کنند. آنها میتوانند در ادامه با بالا بردن دانش و تخصص خود به روشهای دیگر نیز روی آورند.
مثالهای مختلفی از این نوع سرمایهگذاری میتوان زد که از جمله آنها میتوان به سرمایهگذاری در بازارهای طلا، ارز و مسکن اشاره کرد.
سرمایهگذاری غیرمستقیم چیست؟
یکی دیگر از انواع سرمایهگذاری، مدل غیرمستقیم است. در این مدل شما سرمایه را در اختیار یک واسطه قرار داده و سپس سود خود را دریافت میکنید.
چنانچه از دانش و مهارت لازم برای انجام سرمایهگذاری برخوردار هستید، میتوانید از مدل مستقیم استفاده کنید. اما در مقابل، اگر چندان تخصص و وقتی برای این کار ندارد، بهتر است از روش غیرمستقیم استفاده کنید.
هر چند که میزان ریسک در مدل سرمایهگذاری غیرمستقیم کمتر بوده، اما توجه کنید در روش مذکور معمولا میزان بازدهی و سودهی نیز کمتر است.
بارزترین مصداقها از سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم را میتوان در بورس و بازار سرمایه مشاهده کرد که در روشهای سرمایهگذاری به آنها اشاره میکنیم. میزان تخصص و در اختیار داشتن زمان کافی، مهمترین فاکتورها برای انتخاب یکی از این دو مدل است.
البته ناگفته نماند که روش های سرمایهگذاری در دو مدل مستقیم و غیرمستقیم نیز تفاوت دارند که هر کدام دارای ریسکهای خاص خود هستند.
سرمایهگذاری کوتاهمدت چیست؟
توجه به فاکتور زمان یکی دیگر از فاکتورهای مورد نظر سرمایهگذاران مختلف است. برخی از آنها تمایل دارند تا در مدت زمان کوتاهی به بازدهی مورد انتظار دست پیدا کنند. در عوض برخی دیگر، به سرمایهگذاری بلندمدت و ترسیم افقهای درازمدت امید دارند.
انواع سرمایهگذاری کوتاهمدت معمولا به آن دسته از سرمایهگذاریها گفته میشود که در آنها رسیدن به بازدهی مورد انتظار در یک سال یا کمتر از یک سال محقق میشود.
در این نوع از سرمایهگذاری، میزان نقد شوندگی سرمایه بالا بوده و افراد میتوانند در مدت زمان کوتاهی منابع خود را به پول نقد تبدیل کنند. از مهمترین انواع سرمایهگذاری کوتاه مدت میتوان سپردههای بانکی کوتاه مدت نام برد.
هر چند که روشهای دیگری نیز در این خصوص وجود دارد. با این حال، مهمترین تفاوت مدل سرمایهگذاری کوتاه مدت و بلندمدت میزان زمانی است که سرمایهگذار میتواند سرمایه خود را به پول نقد تبدیل کند.
سرمایهگذاری بلندمدت چیست؟
تقریبا تمام آنچه که در خصوص سرمایهگذاری کوتاه مدت توضیح دادیم، عکس آن برای مدل سرمایهگذاری بلندمدت صدق خواهد داشت. در این مدل، سرمایهگذاران انتظار زیادی برای بازگشت زودهنگام سرمایه خود به صورت نقدی ندارند.
این افراد دید استراتژیکتری از سرمایهگذاری داشته و صرفا به دنبال کسب سود کوتاه مدت نیستند. مدل مذکور معمولا ریسک کمتری به دنبال داشته و میزان بازگشت سرمایه در آن بیشتر از یک سال است.
با این حال، میزان رسیدن به سود در سرمایهگذاری بلندمدت معمولا بیشتر از سرمایهگذاری کوتاهمدت است. از مصادیق این نوع از سرمایهگذاری میتوان به سپردههای بانکی بلندمدت، املاک و مستغلات اشاره کرد. روشهای دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
انواع روشها و راههای سرمایهگذاری چیست؟
در قسمت قبل به انواع مدلهای سرمایهگذاری اشاره کردیم و توضیح دادیم که این مدلها متفاوت از روشهای سرمایهگذاری هستند. روشهای بسیار متعددی در این زمینه وجود دارد که ما در اینجا به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
برخی از این روشها مستقیم و برخی دیگر غیرمستقیم هستند. همچنین به لحاظ فاکتور زمان نیز انواع سرمایهگذاریهای بلندمدت و کوتاه مدت در این روشها مشاهده میشود.
بنابراین انتخاب یکی از این روشها، منوط به در نظر گرفتن فاکتورهایی از قبیل زمان، میزان دانش و تخصص افراد و برخی فاکتورهای دیگر است. لازم به ذکر است که علاوه بر دستهبندی زیر، معمولا دستهبندیهای دیگری نیز در این خصوص صورت میگیرد.
سرمایهگذاری در اوراق بدهی
قطعا شما نیز نام اوراق بدهی را بارها و بارها شنیدهاید و با شنیدن نام آن به یاد تالارهای بورس یا مواردی مشابه خواهید افتاد. برخی دیگر، تبلیغات تلویزیونی اوراق بدهی را در ذهن تداعی میکنند که از جانب شرکتها و بنگاههای معمولا دولتی صادر میشود.
اما به راستی اوراق بدهی چیست و انواع آن به چه صورت است؟ در ابتدا بهتر است که به مفهوم اوراق بهادار اشاره کنیم. اوراق بهادار برگههایی هستند که براساس آنها یک رابطه بین اشخاص حقیقی و حقوقی در بازارهای مالی شکل میگیرد. این رابطه معمولا دو حالت دارد.
در حالت اول، اوراق بهادار نشاندهنده یک نوع از مالکیت افراد مختلف در خصوص یک شرکت یا یک دارایی است. به عنوان مثال، شما با خریدن سهام یک شرکت به نوعی در مالکیت و اداره آن نیز سهیم میشوید.
اما در حالت دوم، معمولا اوراق بهادار نشاندهنده بدهی یک شخص حقیقی از جمله نهادهای دولتی به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگر است. به عنوان مثال، گواهی سپرده بانکی نشاندهنده بدهی بانک به اشخاص حقیقی یا حقوقی است.
اما اوراق بهادار خود به بخشها و مدلهای بسیار مختلفی تقسیمبندی میشوند که علیرغم برخی شباهتها، تفاوتهایی نیز دارند.
به طور کلی ما با سه نوع از اوراق بهادار به نام اوراق بدهی، اوراق حقوقی صاحبان سهام و ابزارهای مشتقه روبرو هستیم که براساس انواع سرمایهگذاری میتوان اقدام به سرمایهگذاری در یکی از آنها کرد. در ابتدا به اوراق بدهی اشاره میکنیم.
این اوراق به نوعی یک سند باارزش بوده که بیانگر یک رابطه مالی از نوع بدهکار و بستانکار بین طرفین مختلف است. اوراق بدهی معمولا از جانب شرکتها و بنگاههای مختلف صادر میشود که به آنها صادرکننده اوراق یا توزیعکننده آن نیز گفته میشود.
براساس این اسناد، شخص حقیقی یا حقوقی صادرکننده متعهد میشود تا بدهی خود را به خریداران اوراق پرداخت کند. در واقع شرکتها از طریق صادر کردن اوراق بدهی مختلف، منابع مالی مورد نیاز خود را تامین کرده و براساس همان سند متعهد میشوند که اصل و سود پول را به افراد طی سررسیدهای زمانی مشخص برگردانند.
این اوراق انواع مختلفی دارند و هر کدام تفاوتهایی با یکدیگر دارند. سرمایهگذاری در اوراق بدهی یکی از بهترین انواع سرمایهگذاری به شمار میرود. چرا که هم به نسبت بسیاری از حوزههای دیگر ریسک کمتری داشته و هم اینکه سرمایهگذاران با این کار، شرکتها و بنگاهها را در بحث تامین مالی یاری خواهند داد.
اوراق بدهی معمولا یک نوع سرمایهگذاری مستقیم و کوتاهمدت است. ما در ادامه به انواع سرمایهگذاری در اوراق بدهی نظیر اوراق مشارکت، قرضه، صکوک، اسناد خزانه و موارد دیگر اشاره خواهیم کرد.
اوراق قرضه (Bond)
این اوراق یک نوع سند مالی بهادار محسوب میشوند که براساس آن شما به عنوان سرمایهگذار، سرمایه خود را در اختیار یک کسبوکار یا شرکت دولتی قرار داده و سپس در بازههای زمانی مشخص میتوانید سود و اصل پول خود را دریافت کنید.
خریداران و سرمایهگذاران این نوع اوراق، هیچگونه مالکیتی در شرکت یا بنگاه صادرکننده اوراق نخواهند داشت. بنابراین معمولا اوراق قرضه برای صاحبان بنگاهها نیز روش مطلوبتری از انتشار سهام است. چرا که در بسیاری از روشهای دیگر، خریداران اوراق به نوعی در مالکیت شرکت نیز سهیم میشوند.
اوراق قرضه معمولا به سه صورت مختلف صادر میشود و شما میتوانید از طریق خرید آنها، به سود تقریبا مناسبی با ریسک پایین برسید. از مهمترین نهادهای توزیعکننده اوراق قرضه میتوان به خود دولت و وزارتخانههای تابعه آن اشاره کرد.
معمولا در بودجه هر ساله کشور، مقدار توزیع اوراق قرضه و نحوه عرضه آن مشخص شده و در این خصوص اطلاعرسانی کافی صورت میگیرد. شهرداریها و شرکتهای خصوصی دو نهاد دیگری بوده که شما میتوانید از طریق خریداری اوراق قرضه آنها، به سود خوبی دست پیدا کنید.
با این حال، معمولا ریسک اوراق قرضه دولتی بسیار کمتر بوده و خیال سرمایهگذاران از بابت ریسک بسیار راحت است. البته لازم به ذکر است که در حال حاضر فروش اوراق قرضه به علت برخی مسائل از جمله عدم انطباق با قوانین بانکداری اسلامی با محدودیتهایی روبرو شده است.
با این حال، سرمایهگذاران میتوانند برای خرید اوراق قرضه سایر کشورها اقدام کنند. در ایران به جای اوراق قرضه بیشتر بر روی اوراق مشارکت تاکید میشود.
صکوک یا اوراق قرضه اسلامی
پیشتر به بحث اوراق قرضه اشاره کردیم. اما همانطور که ذکر شد اوراق قرضه به علت تناقض با قانون بانکداری اسلامی در ایران اجرا نمیشود. در ابتدای امر، ایران از اوراق مشارکت به جای اوراق قرضه استفاده میکرد.
اما در دهههای اخیر اوراق قرضه اسلامی یا همان صکوک جای خود را به اوراق مشارکت داده است. صکوک نیز یک اوراق دارای اعتبار است که خریداران با خرید آن، منابع مالی خود را در اختیار نهاد یا دستگاهی قرار میدهند تا اقدام به خرید داراییهای خود کند.
بنابراین در اینجا همانند اوراق مشارکت نیست که اوراق صرفا برای تامین مالی پروژههای فیزیکی صرف شود. بلکه در اینجا شرکتها میتوانند با استفاده از وجوه در اختیار اقدام به خرید داراییهای مورد نیاز خود کنند و به نوعی دست آنها در هزینهکرد بازتر است.
در مقابل خریداران نیز در مالکیت این دارایی و سود ناشی از آن منتفع خواهند بود. این در حالی است که در اوراق قرضه، افراد بدون هیچگونه ریسکی و با قطعیت تمام، بهره خود را دریافت میکردند.
اوراق سپرده بانکی
این اوراق توسط بانکها صادر میشود و دارندگان آن میتوانند در تاریخهای مشخص اصل و سود پول خود را دریافت کنند. اوراق سپرده بانکی شباهت بسیار زیادی با سپرده بانکی معمولی دارد و به نوعی تضمینکننده هر دو آنها بانکها هستند.
با این تفاوت که معمولا نرخ سود اوراق سپرده بانکی بیشتر از سپردههای عادی است. بنابراین مشتریان استقبال بیشتری میکنند. معمولا نرخ سود یکساله اوراق سپرده بانکی 20 درصد است. این اوراق میتواند به صورت قابل انتقال به غیر یا برعکس آن باشد.
در حالت اول فرد میتواند اوراق را قبل از تاریخ سررسید آن به فروش برساند و در حالت دوم اینگونه نیست. اوراق مذکور یک نوع سرمایهگذاری کوتاه مدت با ریسک پایین به شمار میرود.
با این حال، سود حاصل از آن نسبت به بسیاری از روشهای دیگر کمتر است. از این رو افرادی که ریسکپذیری بیشتری دارند، به سراغ انواع سرمایهگذاری دیگر میروند.
اوراق اجاره (صکوک اجاره)
اوراق اجاره شباهت بسیار زیادی با اوراق مشارکت دارد و از هر دو آنها جهت تامین مالی شرکتها و بنگاههای عموما دولتی استفاده میشود. اما اوراق صکوک یک تفاوت اساسی با اوراق مشارکت دارد.
در اوراق صکوک یا اجاره یک نهاد واسط بین شرکتها و افراد وجود دارد. این نهاد اقدام به جمعآوری منابع مالی از سرمایهگذاران میکند و با استفاده از آن دارایی لازم برای شرکت مذکور را خریداری و در اختیار آن قرار میدهد.
با این حال، در اینجا به نوعی این دارایی در اجاره شرکت قرار دارد تا مادامی که مبلغ اجاره یا همان سود سرمایهگذاری را در اقساط مشخص واریز و در نهایت اصل مبلغ را به سرمایهگذاران پرداخت کند.
در این صورت میتواند ادعای مالکیت آن داراییها را داشته باشد. به دلیل وجود چنین رابطهای، نام این اوراق را صکوک اجاره نامیدهاند.
اوراق حقوق صاحبان سهام
یکی دیگر از روش های سرمایهگذاری، مربوط به اوراق حقوق صاحبان سهام است. این اوراق نیز نیز همانند اوراق بدهی یک نوع اوراق بهادار محسوب میشود. با این تفاوت که به جای بدهی نشاندهنده مالکیت سرمایهگذار نسبت به یک دارایی یا شرکت است.
به عنوان مثال، شما با خرید سهام یک شرکت، به نوعی در اداره و مالکیت آن سهیم شدهاید. در حالی که در اوراق بدهی هیچگونه مالکیتی نسبت به شرکت یا بنگاه مربوطه ندارید و آن شرکت صرفا بدهکار شما است.
بازار بورس اصلیترین بازار برای خرید و فروش اوراق سهام بوده و افراد با خرید هر سهم، منابعی را به شرکتها تزریق میکنند و در آخر در سود و زیان آن شریک میشوند.
بنابراین به صورت کلی میتوان گفت که ریسک سرمایهگذاری در اوراق صاحبان سهام بیشتر از اوراق بدهی است. هر چند که میزان سوددهی آن نیز به طور میانگین بیشتر خواهد بود.
اوراق سهام خود به چندین مورد مختلف از جمله سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم سهام، سهام جایزه و برخی موارد دیگر تقسیمبندی میشود که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
سهام عادی
اصلیترین و البته مهمترین سهام در بازار سرمایه سهام عادی است. شرکتها برای جذب نقدینگی مردم اقدام به عرضه سهام خود در بازار سرمایه میکنند.
تعداد سهام هر شرکت بستگی به میزان سرمایه آن دارد. چرا که سرمایه شرکت را بر ارزش اسمی هر سهم که همان 1000 ریال بوده، تقسیم میکنند. با این کار تعداد سهام عرضه شده هر شرکت مشخص میشود.
افراد با خریدن این سهام، نقدینگی مورد نیاز شرکتها را برای انجام پروژههای خود تامین میکنند و در نهایت نسبت به سود و زیان آن سهیم میشوند. دارندگان این سهم معمولا حقوق زیر را دارا هستند.
- حق دریافت کردن سود سهام شرکت
- اطلاع از روندها و فعالیتهای اقتصادی شرکت
- حق رای و شرکت کردن در مجامع شرکت
- داشتن حق تقدم در صورت خرید سهام جدید
در بین انواع روشهای سرمایهگذاری فعالیت در بورس و بازار سرمایه به صورت بلندمدت معمولا سود خوبی را نصیب شما میکند.
سهم ممتاز
دارندگا سهام ممتاز معمولا امتیاز بیشتری از دارندگان سهام عادی دارند و سود بیشتری نیز دریافت میکنند. دلایل مختلفی برای انتشار سهام ممتاز از جانب شرکتها وجود دارد. اما معمولا یکی از دلایل رایج آن ترغیب افراد برای سرمایهگذاری و خرید سهام شرکت است.
معمولا شرکتهایی که به تازگی سهام آنها عرضه میشود یا یک بنگاه گمنام برای سرمایهگذاران محسوب میشوند، دست به انتشار سهام ممتاز میزنند تا با این ترفند بتوانند افراد را به سرمایهگذاری تشویق کنند.
دارندگان این سهام از حقوق و مزایای زیر برخودار هستند:
- دارندگان این سهام هنگام دریافت سود نسبت به سهام عادی در اولویت هستند.
- برخی شرکتها حق رای بیشتری به دارندگان سهام ممتاز میدهند.
- صاحبان سهام ممتاز سود بیشتری دریافت میکنند.
- صاحبان سهام ممتاز تقدم بیشتری در خرید سهام جدید دارند.
در میان انواع اوراق صاحبان سهام، میتوان به سهام بینام، سهام بانام، سهام سرمایهای، انتفاعی و موارد دیگر اشاره کرد. با این حال، در ایران همان سهام عادی و ممتاز در اولویت قرار دارد.
انواع ابزارهای مشتقه
آخرین بخش از روشهای سرمایهگذاری را میتوان ابزارهای مشتقه دانست که به چندین بخش تقسیمبندی شده و هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند.
ابزار مشتقه (Derivative Contract) همانگونه که از نام آن نیز پیداست، ارزش خود را از چیز دیگری مشتق کرده است. در واقع ابزار مشتقه به خودی خود ارزش خاصی نداشته و ارزش واقعی آن به موارد دیگری از قبیل شمش طلا، بازار اوراق بهادار، ارز و مابقی موارد بستگی دارد.
در میان روش های سرمایهگذاری، ابزارهای مشتقه در ایران کمتر شناخته شده هستند. دلیل این موضوع را میتوان آشنایی اندک سرمایهگذاران با این بازار دانست. با این حال ما در اینجا به مهمترین ابزارهای مشتقه و سازوکار آنها اشاره میکنیم.
هم اکنون دو نوع از انواع ابزار مشتقه یعنی قراردادهای آتی و اختیار معاملا در بازار فرابورس ایران فراهم شده است.
قراردادهای آتی
قراردادهای آتی خود به دو دسته آتی سهام و آتی کالا تقسیمبندی میشود. در این قراردادها فروشنده و خریدار باید هر دو در خصوص خرید و فروش یک کالا یا سهامی خاص در آینده به توافق برسند.
بر این اساس خریدار متعهد میشود تا کالا یا سهام خاصی را در زمان مشخص و با قیمت مشخص در آینده از فروشنده خریداری کند. بر همین اساس نیز فروشنده نیز باید تعهداتی را قبول کند مبنی بر اینکه کالا یا سهام را در تاریخ مشخص و با قیمت مشخص تحویل دهد.
قراردادهای اختیار معامله
این نوع ابزار مشتقه به دو دسته قرارداد اختیار خرید یا قرارداد اختیار فروش تقسیمبندی میشود. در قراردادهای اختیار معامله نیز دو طرف در خصوص خرید و فروش یک دارایی در زمان آتی توافق خواهند کرد.
کلام آخر
ما در این مقاله به مباحث مهمی در خصوص کلیات سرمایهگذاری، انواع سرمایهگذاری، روشهای سرمایهگذاری و جزئیات مربوط به آنها اشاره کردیم. با این حال باید دقت کنید که ورود به دنیای پیچیده سرمایهگذاری بدون دانش و اطلاعات تخصصی، کار پرریسکی محسوب میشود.
از همین رو ما به شما استفاده از خدمات مشاوره سرمایهگذاری را پیشنهاد میدهیم. همین حالا میتوانید از طریق الوبیزنس به صورت حضوری، تلفنی و آنلاین مشاوره بگیرید.
ارسال نظرات