معاملات آپشن چه معاملاتی هستند؟

معاملات آپشن یا قرارداد اختیار معامله، اوراق بهاداری است که به موجب آن، فروشنده متعهد می‌شود که در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از داراییِ موضوعِ قرارداد را به قیمتِ تعیین‌شده در قرارداد، معامله کند. خریدار اوراق می‌تواند در زمان معینی در آینده، طبق توافقات صورت‌گرفته، قرارداد را اعمال کند. اختیار معامله قراردادی است که به دارایی زیربنایی دیگری مانند سهام یا دیگر اوراق بهادار وابسته است.

فروشنده اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی را از خریدار این اوراق دریافت می‌کند. برای پیشگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، وی ضمن قرارداد متعهد می‌شود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق، آن را تعدیل کند. لازم به ذکر است که خریدار و فروشنده می‌توانند در ازای مبلغی معین، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنند.

انواع معاملات آپشن

معاملات آپشن یا قراردادهای اختیار معامله می‌توانند به صورت اختیار خرید یا اختیار فروش باشند :

قرارداد اختیار خرید

قرارداد اختیار خرید (Call Option) این حق را به خریدار می‌دهد که مقدار مشخصی از یک دارایی را در آینده، در زمانی مشخص و به قیمتی معین از فروشنده اختیار معامله خریداری کند.

قرارداد اختیار فروش

قرارداد اختیار فروش (Put Option) این حق را به خریدار می‌دهد که مقدار مشخصی از یک دارایی را در آینده، در زمانی مشخص و به قیمتی معین به فروشنده اختیار معامله بفروشد.

انواع موقعیت‌های اختیار معامله

انواع موقعیت‌های اختیار معامله عباتند از :

موقعیت خرید اختیار خرید Long Call Option

موقعیت خرید اختیار فروش Long Put Option

موقعیت فروش اختیار خرید Short Call Option

موقعیت فروش اختیار فروش Short Put Option

خریدارانِ موقعیت‌های خریدِ اختیار معامله خرید یا فروش می‌توانند به میزان نامشخصی سود کنند ولی زیان آنها محدود به مبلغی است که بابت خرید اختیار پرداخت کرده‌اند.

فروشندگانِ موقعیت‌های فروشِ اختیار معامله خرید یا فروش، در کسب سود محدود هستند و حداکثر سود آنها همان مبلغی است که به دست آورده‌اند. زیان فروشندگان نامحدود است.

سازو کار معاملات آپشن چگونه است؟

براساس قرارداد اختیار معامله، دو طرف توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله، خریدارِ اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغی معین، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی معین با قیمت تعیین‌شده در قرارداد، به دست می‌آورد. فروشنده اختیار معامله، در ازای اعطای این حق به خریدار، با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، آماده فروش دارایی مورد توافق است. دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق خود مختار بوده و هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرف‌نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق پرداخت کرده، از دست می‌دهد. لازم به ذکر است که فروشنده در صورت تمایلِ خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.

اختیار معامله، قراردادی است که وابسته به دارایی مورد معامله است. به همین دلیل، این قرارداد، از نوع اوراق مشتقه است. به منظور انجام معاملات آپشن، در گام نخست می‌بایست در سامانه سجام ثبت نام کرده و احراز هویت شوید. سپس، در یکی از کارگزاری‌های بورس ثبت نام کرده، احراز هویت شده و کد بورسی دریافت کنید. خرید و فروش قراردادهای اختیار معامله نیز مانند سایر معاملات برخط بورس و یا به صورت حضوری در کارگزاری صورت می‌پذیرد. لازم به ذکر است که معاملات اختیار خرید، بر خلاف دیگر سهام، دامنه نوسان نداشته و اکنون اختیار خرید هر سهم، شامل ۱۰ هزار سهم در تاریخ اعمال می‌شود.

معنای اوراق مشتقه

اختیار معامله در زمره اوراق مشتقه قرار می‌گیرد. معنای «مشتقه» بودن این است که قیمت آن به قیمت چیز دیگری وابسته بوده یا از آن مشتق شده‌است. اختیار معامله از اوراق بهادار مالی مشتقه است، یعنی ارزش آن‌ به ارزش دارایی‌های دیگر وابسته است. انواع مختلفی از اوراق بهادار وجود دارند که تحت عنوان اوراق مشتقه معامله می‌شوند؛ به عنوان مثال : قراردادهای آتی، سلف و معاوضه.

نماد اختیار معامله در بورس

نماد اختیار معامله خرید در بورس، حرف «ض» و نماد اختیار معامله فروش در بورس، حرف «ط» است که به ابتدای بخشی از نماد شرکت‌هایی که امکان اختیار خرید معامله دارند، اضافه می‌شود. برای مشاهده نمادهای اختیار معامله، در سایت ره‌آورد از منوی «بازارها»، گزینه اختیار معامله را انتخاب کنید.

مزایای معاملات آپشن

• مناسب برای کم کردن ریسک معاملات در بازار

• انعطاف بیشتر در معاملات مبتنی بر حدس و گمان

• ترکیبات مختلف از استراتژی‌های معامله با نسبت خاص R/R   

• امکان انجام چندین معامله به صورت همزمان

• استفاده از آن برای کم کردن هزینه‌های ورود به معامله

معایب معاملات آپشن

• دشوار بودن مکانیسم محاسبه پاداش قرارداد اختیار معامله

• ریسک بالا به ویژه برای فروشنده‌های قرارداد اختیار معامله

• سیستم معاملاتی و استراتژی‌ پیچیده در قیاس با دیگر روش‌ها

•  نقدینگی کمتر و در نتیجه، جذب سرمایه‌گذاران کمتر 

•  نوسان نرخ پاداش وابسته به قیمت سهام تاریخ انقضای قرارداد

تفاوت قرارداد آپشن با معاملات آتی

در قرارداد آتی، فروشنده متعهد می‌شود که در آینده، مقدار معینی از کالا را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند، بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند. معاملات آپشن و قراردادهای آتی هر دو در زمره قراردادهای مشتقه هستند. اگرچه این دو قرارداد شباهت‌های زیادی به هم دارند، اما تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند که عبارت است از :
برخلاف معاملات آپشن، اگر در قراردادهای آتی، تاریخ انقضا فرا برسد، قرارداد اجرا می‌شود. به این معنا که دارندگان قراردادهای آتی موظف به تبادل دارایی موردنظر (یا معادل نقدی آن) هستند. اما قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن فقط با صلاح‌دید دارنده قرارداد اجرا می‌شود. اگر دارنده قرارداد اختیار معامله آن را اجرا کند، فروشنده موظف به معامله دارایی موردنظر است.

چطور از قرارداد اختیار معامله خارج شویم؟

دارنده ا‌‌ختیار معامله می‌تواند به یکی از سه روش زیر از قرارداد خارج شود :

موقعیت خود را ببندد : خریدار قرارداد اختیار معامله چون قبلا یک قرارداد را خریده، پس می‌تواند با فروش عین آن قرارداد به شخص دیگر، موقعیت باز خود را بسته و از بازار خارج شود.

از حق خود استفاده کند : خریدار قرارداد اختیار معامله می‌تواند از حق خود برای فروش یا خرید کالا استفاده کرده و قرارداد را اعمال کند.

از حق خود استفاده نکند : خریدار اختیار معامله در صورتی که استفاده از حق اختیار به سودش نباشد، می‌تواند در تاریخ سررسید از حق خود استفاده نکند. بنابراین، قرارداد خود‌به‌خود باطل خواهد شد.

معاملات آپشن شامل چه بخش‌هایی است؟

هر قرار داد آپشن حداقل از ۴ بخش به شرح زیر تشکیل شده‌است :

تعداد : هر تعداد از قراردادهایی که قرار است طبق آنها معامله انجام شود، تعداد قرارداد آپشن نام داد.

تاریخ انقضا : تاریخ انقضای قرارداد آپشن،‌ تاریخی است که بعد از آن قرار داد تمام شده و دیگر سرمایه‌گذار نمی‌تواند تغییری در معامله اعمال کند.

قیمت هدف : قیمت معامله را قیمت هدف می‌گویند. همان مقداری که در قرارداد آپشن تعیین شده و بر اساس آن، معامله شما انجام می‌شود.

پاداش قیمت : پاداش قیمت، مقدار هزینه‌ای است که سرمایه‌گذار برای تنظیم قرارداد آپشن‌ نیاز دارد تا معامله خود را انجام دهد.

پاداش آپشن چیست و چگونه تعیین می شود؟

پاداش آپشن، مقدار هزینه‌ای است که سرمایه‌گذار برای تنظیم قرارداد آپشن‌ نیاز دارد تا معامله خود را انجام دهد. پاداش آپشن به ۴ عامل زیر وابسته است :

• قیمت اجناس و دارایی‌ها

• قیمت هدف معامله

• زمان باقی‌مانده تا انقضا

• نوسانات موجود در بازار

 تأثیر این چهار عنصر بر قیمت پاداش آپشن به صورت همزمان در جدول زیر قابل مشاهده است :

انواع قرارداد اختیار معامله بر حسب مورد معامله

قراردادهای اختیار معامله می‌تواند بر روی دارایی‌های مختلفی بسته شود که برخی از این قراردادها عبارتند از : اختیار معامله سهام، شاخص سهام، اوراق بدهی، نرخ بهره، ارز، کالا، آتی و سایر انواع اختیار معامله مانند برق، آب و هوا، آلودگی هوا و مواردی از این دست.